Λίγες Σκόρπιες Σκέψεις για την Κακοποίηση

Λίγες σκόρπιες σκέψεις για την κακοποίηση

Το κλείσιμο του γραφείου για τις καλοκαιρινές διακοπές είναι μία ευκαιρία για πνευματική ανάπαυλα και ανασυγκρότηση πριν την επιστροφή στους ανθρώπους που έχουν επενδύσει στην ψυχοθεραπεία ελπίδες για αλλαγή, ανακούφιση και πλήρωση.

Ωστόσο η δουλειά του ψυχολόγου δεν περιορίζεται σε μία διαδικασία αρχειοθέτησης φακέλων που μπαίνουν στο συρτάρι και ανοίγουν ξανά στις αρχές του Φθινοπώρου. Ορισμένοι θεραπευόμενοι χαράζουν το νου σου με τα λόγια και τις φράσεις που επιλέγουν για να σε βοηθήσουν να καταλάβεις την εμπειρία τους, το τραύμα τους και την αγωνία τους. Άνθρωποι κακοποιημένοι βαθιά και που δεν πρόλαβαν να βγάλουν ρίζες για να σταθούν γερά, να συνδεθούν με το ίδιο τους το παρελθόν, δεν υπήρξαν ποτέ ανέμελοι και δεν ένιωσαν ότι ανήκουν κάπου. Ενήλικες – πληγωμένα παιδιά, με ερωτήματα που μπορούν να βγουν μόνο από αυτές τις τραυματισμένες συνειδήσεις: Θα νιώσω ποτέ διαφορετικά; Γιατί δεν αντιδρώ όταν με μειώνουν; Θα καταφέρω να αγαπήσω; Θα αφήσω να με αγαπήσουν; Φταίω; Μετράω; Ψυχές που τρέμουν να αντιδράσουν στο άδικο και κατακλύζονται από ενοχές όταν το κάνουν.

Συχνά θυμάμαι το θυμό που ένιωσα αυτά τα έντεκα χρόνια ως ψυχολόγος, όταν θεραπευόμενοι περιγράφουν τις συμπεριφορές που έχουν δεχτεί από γονείς, συγγενείς, συντρόφους, συναδέλφους ή ακόμα και αγνώστους. Διαπιστώνω ξανά και ξανά, ότι η κακοποίηση δεν είναι μόνο μία στενή έννοια με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Είναι τελικά μια ευρύτερη μέθοδος διαπαιδαγώγησης και ανατροφής της κοινωνίας μας, μία διάσταση που διατρέχει κάθε πτυχή της ζωής, επηρεάζοντας κάθε σχέση και συνθήκη στην οποία βρισκόμαστε. Προσπαθώ να κατανοήσω τις συνέπειες: Πώς μπορεί μία κοινωνία που ρυθμίζεται μέσα από την επιβολή και τον έλεγχο να παράγει ελεύθερους πολίτες; Πώς η καταρράκωση της προσωπικότητας και η καλλιέργεια του φόβου μπορούν να οδηγήσουν σε αρμονικές σχέσεις, χωρίς ανάγκη απομόνωσης, εξάρτησης ή ελέγχου για να κερδηθεί η αίσθηση ασφάλειας; Πώς μπορεί αυτή η γαλούχηση να καλλιεργήσει ανθρώπους που δεν ανέχονται εξουσιαστικές συμπεριφορές, απαιτούν σεβασμό και δεν είναι ευάλωτοι στον εκφοβισμό ή την εκμετάλλευση;

Η προσπάθεια των ανθρώπων να αντέξουν την κακοποιητική συνύπαρξη οδηγεί κάποιες φορές στην ανάπτυξη αντίστοιχων συμπεριφορών και αντανακλαστικών. Άλλές πάλι, κάποιοι προσαρμοζόμαστε και γινόμαστε απαθείς, επιβεβαιώνοντας τη ρήση του Μάνου Χατζιδάκι ότι «όταν συνηθίζεις το τέρας, αρχίζεις και του μοιάζεις». Έτσι, ενσωματώνουμε έναν φαύλο κύκλο όπου πληγωμένοι, πληγώνουμε, για να μην πληγωθούμε ξανά. Η πληγή που παραμένει ανοιχτή και πυορροεί απαιτεί να κάνουμε τα πάντα για να αποφύγουμε οτιδήποτε μπορεί να την ξύσει και να την πονέσει ξανά. Η οδύνη από την επαφή με το τραύμα μας, που ίσως καθόρισε την ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας, είναι αφόρητη και συνδεδεμένη με εγκατάλειψη, ταπείνωση και προδοσία. Η λήθη είναι βολική, αλλά κάλπικη· όλα είναι εκεί -οι επιλογές των συντρόφων μας, οι ασταθείς σχέσεις, τα μοτίβα της συμπεριφοράς μας, τα ανεξήγητα συναισθήματα, ο τρόπος που λειτουργούμε- και καλά κουρδισμένα, έως ότου κάτι να διαπεράσει το τραύμα και να πονέσει πολύ, παρά το ξεθώριασμα της μνήμης.

Η κοινωνία μας δεν είναι ακόμη χειραφετημένη και αυτό με λυπεί. Είμαστε μια βαριά τραυματισμένη κοινωνία, δέσμια των δυσλειτουργικών τρόπων διαχείρισης του τραύματός της. Το ποιο είναι αυτό το τραύμα, είναι θέμα για άλλη συζήτηση και ίσως για άλλο άρθρο.

Ωστόσο, ελπίζω στο να δω μια κοινωνία που θα δημιουργεί ψυχικά ελεύθερα και ανθεκτικά παιδιά και νέους, ενήλικες ανοιχτούς στην εμπειρία και λιγότερο φοβικούς, αλλά και ηλικιωμένους με αίσθημα πληρότητας, που θα μπορούν να νοηματοδοτήσουν ελπιδοφόρα τη θέση τους στην κοινωνία. Μια κοινωνία που θα επενδύει στην ποικιλότητα και θα κάνει τα πάντα για να καταστήσει τον ευάλωτο άνθρωπο ισότιμο και ισοδύναμο.

Θα εργάζομαι προς αυτή την κατεύθυνση.

Σας ευχαριστώ που αφιερώσατε χρόνο για να διαβάσετε αυτές τις σκέψεις.

Ευχαριστώ τον θεραπευόμενό μου, που μέσα από τον πόνο του, με έκανε να συναισθανθώ και να προβληματιστώ βαθιά.

Σίδερης Ι. Νικόλαος

Ψυχολόγος MSc -Ψυχοθεραπευτής